XRP چیست، چه ارتباطی با ریپل دارد و چرا درگیر مشکلات قانونی است؟

ارز XRP چیست؟ آيا XRP هم مانند بیت کوین و اتریوم یک ارز دیجیتال مبتنی بر بلاک چین است؟ آيا XRP همان ریپل است؟ برای طرفداران ارزهای دیجیتال، یا در مفهوم وسیع‌تر طرفداران تمرکززدایی، نام ریپل (Ripple) و XRP همیشه حساسیت‌برانگیز بوده است. عده‌ای ریپل را دقیقاً در نقطه مقابل اهداف و آرمان‌های بیت کوین می‌بینند و عده‌ای دیگر آن را راهی برای ورود بانک‌ها و نهادهای مالی به حوزه ارزهای دیجیتال می‌دانند.

همان‌طور که در مقاله «ریپل چیست؟» نوشته شده است، در حالی که بیت کوین با هدف تحقق تراکنش‌های همتا‌به‌همتا و حذف واسطه‌‌ها و بانک‌ها روی کار آمده است، رپیل عقیده دارد که بانک‌ها به‌خودی‌خود بد نیستند و فقط نحوه انجام کار آنهاست که باعث ایجاد مشکلات پرداختی و انتقال پول می‌شود.

در این مقاله با کمک مقاله‌ای از وب‌سایت کوین دسک، توضیح می‌دهیم که XRP چیست و چه تفاوتی با شرکت ریپل دارد.

قدمت شرکت ریپل به سال ۲۰۰۴ بازمی‌گردد، زمانی که هنوز بیت کوین وجود نداشت. همچنین این شرکت پروژه XRP را خیلی زودتر از بسیاری از ارزهای دیجیتال دیگر در سال ۲۰۱۲ آغاز کرد. بنابراین ریپل نام یک شرکت و XRP نام یک ارز دیجیتال است. وقتی که در اصطلاح عامیانه‌تر صحبت از خرید ریپل می‌کنیم، در حقیقت منظورمان خرید XRP است.

در سال‌های اخیر، ریپل تمرکز بر ارز XRP را کاهش داده و بیشترین توجه را به شبکه پرداخت بین‌المللی خود معطوف کرده است. شبکه پرداخت بین‌المللی ریپل (ریپل‌نت)، مجموعه‌ای از محصولات مالی برای نقل‌و‌انتقال بین‌المللی پول است که عمده مشتریان آن بانک‌ها و مؤسسات مالی هستند.

حالا در آخرین روزهای سال ۲۰۲۰ که بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال در حال رکوردشکنی تاریخی هستند، شرکت ریپل با شکایت رسمی کمیسیون بورس و اوراق بهادار امریکا مواجه شده است. طبق اسناد دادگاه، ریپل متهم است که با فروش ثبت‌نشده اوراق بهادار به‌صورت دارایی‌های دیجیتال، توانسته است ۱.۳ میلیارد دلار سرمایه جذب کند. تا زمان نگارش این مقاله، قیمت XRP تحت‌تأثیر این اتفاق طی دو هفته بیش از ۶۰ درصد سقوط کرده است.

چنین رویدادی، فارغ از تأثیراتی که بر آینده ارز دیجیتال XRP و شرکت ریپل خواهد داشت، نگرانی‌های جدیدی را برای جامعه ارزهای دیجیتال ایجاد کرده است. نگرانی‌هایی از این دست که آیا تیغ نهادهای قانون‌گذار در برابر بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز هم تا این حد بُرنده است؟

برای پاسخ به این سؤال، ابتدا باید با نحوه کارکرد ارز دیجیتال XRP، ارتباط آن با ریپل و شباهت‌ها و تفاوت‌های آن با بیت کوین آشنا شویم. در این مقاله سعی کردیم به‌صورت مختصر به تمامی این سؤالات پاسخ دهیم.

ریپل چگونه کار می‌کند؟

به‌طور معمول وقتی از بیت کوین و اتریوم صحبت می‌کنیم، منظورمان یک شبکه بلاک چین، به‌همراه یک ارز دیجیتال مخصوص این شبکه است؛ اما تعریف ما از ریپل این‌گونه نیست. در واقع ریپل یک شرکت بزرگ آمریکایی است که با هدف ایجاد یک شبکه پرداخت بین‌المللی برای بانک‌ها و مؤسسات مالی تأسیس شده است. شرکت ریپل در ابتدا از ارز دیجیتال XRP به‌عنوان سوخت اصلی فناوری پرداخت‌های بین‌المللی خود استفاده می‌کرد، اما بعدها رویکرد خود را تغییر داد و تمرکز خود را بر توسعه سه محصول متفاوت برای دستیابی به پرداخت‌های بین‌المللی ارزان و سریع به کار گرفت:

• ایکس‌‌کارنت (xCurrent): ایکس‌کارنت پلتفرمی است که با بهره‌گیری از یک دفتر کل توزیع‌شده به اسم اینترلجر (Interledger) پرداخت‌های برون‌مرزی را برای بانک‌ها و مؤسسات مالی تسهیل می‌کند. هدف اصلی ایکس‌کارنت ایجاد قابلیتی برای انجام پرداخت‌ها و تراکنش‌های آنی با همه ارزهاست، نه فقط ارزهای دیجیتال. ایکس کارنت با فراهم‌کردن نقدینگی کافی از ارزهای گوناگون و ایجاد یک پیام‌رسان مالی غیرمتمرکز، به بانک‌ها این امکان را می‌دهد که بدون نگرانی، با یکدیگر تعامل مالی داشته باشند.

• ایکس‌رپید (xRapid): ایکس‌رپید پلتفرمی برای حل مشکل نقدینگی در انجام معاملات بین بانکی است که به‌صورت مستقیم از ارز دیجیتال XRP استفاده می‌کند. این پلتفرم پول فیات را به XRP تبدیل کرده و پس از انتقال، آن را به پول مورد‌نیاز در بانک مقصد تبدیل می‌کند. با این روش، بانک مبدأ برای ارتباط با بانک مقصد نیازی به استفاده از یک بانک واسط یا تأمین‌کننده نقدینگی نخواهد داشت.

• ایکس‌ویا (xVia): ایکس‌ویا یک واسط کاربری است که برای استفاده آسان‌تر از ایکس‌کارنت و ایکس‌رپید طراحی شده است و امکان برقراری ارتباط بین محصولات مختلف ریپل را با روشی ساده فراهم می‌کند.

در اواخر سال ۲۰۱۹، ایکس‌کارنت، ایکس‌رپید و ایکس‌ویا با یکدیگر ادغام شده و به ریپل‌نت (RippleNet) تغییر نام دادند. ریپل‌نت یک شبکه پرداخت بین‌المللی است که بر نقل‌و‌انتقال مالی سریع میان مؤسسات مالی تمرکز دارد.

ریپل با ایجاد این شبکه پرداخت، قصد دارد مشکل تبادلات بین‌المللی پول در جهان را برای همیشه حل کند. سالانه بیش از ۱۵۵ تریلیون دلار پول به‌صورت برون‌مرزی در سراسر جهان جا‌به‌جا می‌شود. مشکلات انتقال پول توسط بانک‌ها و مؤسسات مالی سال‌هاست که حل‌نشده باقی مانده است و با توجه به رشد فناوری، هنوز انتقال بین‌المللی پول‌های کلان بین ۳ تا ۷ روز طول می‌کشد که نیازمند کارمزدهای بسیار بالا و امور اداری وقت‌گیر است.

شرکت ریپل، علاوه بر ریپل‌نت، نظارت بر دفترکل XRP یا «XRP Ledger» را نیز بر عهده دارد. دفترکل XRP شبکه‌ای شبیه به بلاک چین است که تراکنش‌های ارز دیجیتال XRP در آن ثبت و مدیریت می‌شود. XRP هم مانند همه ارزهای دیجیتال دیگر در کیف پول‌های ارز دیجیتال نگهداری شده و از طریق همین کیف پول‌ها منتقل می‌شود.

در سال ۲۰۱۲ یعنی زمانی که دفترکل XRP راه‌اندازی شد، ریپل آن را جایگزینی سریع‌تر و ارزان‌تر برای بیت کوین معرفی کرد، زیرا تراکنش‌های آن تنها در چند ثانیه انجام می‌شد. البته دستیابی به این سرعت، چندان تعجبی هم نداشت، چون شبکه XRP یک شبکه متمرکز است و از گواه اثبات کار (استخراج – الگوریتم اجماع مورداستفاده در شبکه بیت کوین برای پردازش تراکنش‌ها) استفاده نمی‌کند.

بنابراین تا اینجا به یاد داشته باشید که ریپل یک شرکت است و این شرکت برای افزایش کارایی محصولات خود ارز دیجیتالی به‌نام XRP را عرضه کرده است. این ارز دیجیتال به‌گفته بسیاری از کارشناسان متمرکز است.

فهرست نودهای یکتای ریپل (UNL) چیست؟

یکی از اجزای اصلی شبکه XRP، فهرست مشارکت‌کنندگان مورداعتماد در شبکه یا به‌عبارت دقیق‌تر، فهرست نودهای یکتا (Unique Node List) یا UNL است.

UNL کمیته‌ای متشکل از اعتبارسنج‌های شبکه (مانند ماینرهای شبکه بیت کوین) است که با مدیریت دفترکل XRP، به‌طور هم‌زمان نقش ماینرها (استخراج‌کنندگان) و فول‌نودها را در شبکه XRP ایفا می‌کنند.

این اعتبارسنج‌ها هر ۳ تا ۵ ثانیه یک‌بار با یکدیگر به اجماع رسیده و نسخه جدیدی از دفترکل XRP را که شامل آخرین تراکنش‌های تأییدشده است، منتشر می‌کنند.

اگرچه هرکس با اجرای کد XRP می‌تواند تبدیل به یک اعتبارسنج شود، این به‌معنی اعتماد بی‌چون‌وچرای اعتبارسنج‌های شبکه به یکدیگر نیست. برای به‌دست‌آوردن این اعتماد، آنها باید فهرست نودهای یکتا (UNL) را ایجاد کنند؛ فهرستی از اعتبارسنج‌های معتبر که شرکت ریپل آنها را انتخاب و سازمان‌دهی می‌کند.

در حاضر ۳۵ اعتبارسنج در شبکه XRP وجود دارند که تراکنش‌ها را تأیید می‌کنند که ۶ مورد از آنها متعلق به خود شرکت ریپل است.

ریپل همچنین یک بستر نرم‌افزاری به‌نام RippleX را برای توسعه‌دهندگان و کسب‌وکارها فراهم کرده است تا با آن بتوانند برنامه‌های خود را روی XRP بسازند. این پلتفرم شامل ابزارها و برنامه‌هایی برای تعامل با دفترکل XRP است. همچنین امکان ساخت برنامه روی PayID و اینترلجر، دو پروتکل جداگانه از XRP هم در RippleX فراهم شده است.

تفاوت ریپل‌نت و XRP چیست؟

عملکرد شبکه سازمان‌محور ریپل (ریپل‌نت)، به ارز دیجیتال XRP وابسته نیست. طبق گزارش منتشر‌شده در وب‌سایت ریپل، مشتریان بانکی (از بانک مکزیکی سانتاندر (Santander) گرفته تا مؤسسه خدمات مالی PNC در امریکا) از سیستم «بلاک چین متمرکز بر بانکداری» ریپل‌نت برای تسویه‌حساب‌های حواله‌ای و مبادله ارزها استفاده کرده‌اند.

این شرکت مدعی است که به ۶ قاره خدمات ارائه داده و ارزش کل تراکنش‌های مالی انجام‌شده توسط ریپل‌نت به نیم میلیارد دلار می‌رسد. در حال حاضر این خدمات بیش از ۵۵ کشور را در بر گرفته و ۱۲۰ جفت ارز ملی را پشتیبانی می‌کند.

سرویس «نقدینگی بر تقاضا» (On-Demand Liquidity) با نام سابق ایکس‌رپید، تنها قابلیت ریپل‌نت است که از ارز دیجیتال XRP استفاده می‌کند. این سرویس در حال حاضر در استرالیا، کشورهای منطقه یورو، ایالات متحده امریکا، مکزیک و فیلیپین در دسترس است.

بنابراین به یاد داشته باشید که در اغلب خدمات شرکت ریپل XRP هیچ کاربردی ندارد.

مقایسه XRP با بیت کوین

برخلاف بیت کوین، کوین‌های XRP را نمی‌توان استخراج (ماین) کرد، بلکه شرکت ریپل در ابتدای راه‌اندازی شبکه، کل موجودی XRP را تولید کرده است. این شرکت در فواصل زمانی برنامه‌ریزی‌شده، بخش‌هایی از آن را از حساب امانی خود خارج کرده و در بازار آزاد به فروش می‌رساند. در زمان نگارش این مقاله، از مجموع ۱۰۰ میلیارد کوین قابل‌عرضه، بیش از ۴۵ میلیارد XRP در گردش است.

طراحی XRP به‌‌گونه‌ای است که تمرکززدایی را فدای سرعت می‌کند. از آنجا که ریپل از سازوکار اجماع اثبات کار بیت کوین استفاده نمی‌کند، امنیت این شبکه به‌طرز قابل‌توجهی کمتر است اما از سوی دیگر سرعت پردازش تراکنش‌ها در این شبکه بسیار بالاست، زیرا مدیریت UNL اعتبارسنج‌ها بسیار متمرکز است. بنابراین این اعتبارسنج‌ها می‌توانند به‌سرعت به اجماع رسیده و داده‌ها را به اشتراک بگذارند.

از آنجا که سازوکار ماینینگ در فرایند تأیید تراکنش‌های XRP نقشی ندارد، سرعت انجام تراکنش‌های آن بسیار بالاست. به‌جای آنکه ماینرها برای دریافت پاداش بلاک‌ها با یکدیگر رقابت کرده و تراکنش‌ها را در طول این فرایند در دفترکل خود ثبت کنند، اعتبارسنج‌ها بدون وعده پاداش (و تنها با کسب کارمزد تراکنش‌ها)، تراکنش‌ها را اعتبارسنجی و تأیید می‌کنند.

ریپل این اعتبارسنج‌ها را به‌عنوان اعتبارسنج‌های مورد‌اعتماد خود انتخاب می‌کند و به‌دلیل طراحی خاص XRP، وجود این اعتبارسنج‌ها برای جلوگیری از خرج دوباره (حمله‌ای که در آن فرد خرابکار یک دارایی دیجیتالی را دو یا چند بار خرج می‌کند) ضروری است. علاوه بر این باید در نظر داشته باشیم که نحوه عملکرد این مدل اعتمادمحور، چندان بی‌شباهت به عملکرد کارت‌های اعتباری یا سایر شبکه‌های پرداخت دیجیتال نیست.

در نهایت تمرکزگرایی XRP، آن را به یک شبکه مجوزمحور (Permissioned) تبدیل می‌کند که نسبت به بلاک‌چین‌های متن‌باز (همچون بیت کوین و اتریوم)، مقاومت کمتری دربرابر سانسور و تغییر دارد.

هرکسی می‌تواند با اجرای نرم‌افزار بیت کوین، یک نود راه‌اندازی و در اجماع شبکه مشارکت کند. اما تنها نودهایی که شرکت ریپل آنها را تأیید کند (نودهای عضو UNL) اجازه دارند در اجماع XRP مشارکت کنند. به‌طور مشابه، اعتبارسنج‌های XRP به‌صورت بالقوه می‌توانند برای سانسور یک تراکنش با یکدیگر تبانی کنند. این درحالی است که سیستم اثبات کار بیت کوین، تبانی کردن نودها به‌منظور سانسورتراکنش‌ها را عملاً غیرممکن می‌کند.

اگر بخواهیم تفاوت‌های میان XRP و بیت کوین را به ساده‌ترین شکل ممکن بیان کنیم، چیزی شبیه به مقایسه یک «شرکت» و یک «اقتصاد» خواهد بود. شرکت ریپل، عرضه XRP را با نرخی ازپیش‌تعیین‌شده کنترل می‌کند و کمیته‌ای از ذی‌نفعان تأیید‌شده توسط ریپل هم تراکنش‌های شبکه را اعتبارسنجی می‌کنند. در حالی که عرضه بیت کوین، از طریق فرایند استخراج (یا ماینینگ) با نرخ از‌پیش‌تعیین‌شده (توسط الگوریتم‌های ریاضی) انجام می‌شود و صنعت جهانی و غیرمتمرکز ماینینگ هم تراکنش‌های شبکه را پردازش می‌کند.

آیا آینده مشابهی در انتظار ارزهای دیجیتال دیگر است؟

همان‌طور که گفتیم، عرضه و مدیریت ارز دیجیتال XRP وابستگی بسیار زیادی به شرکت ریپل دارد و این وابستگی، خواه‌ناخواه حساسیت‌های زیادی را در میان نهادهای قانون‌گذار برمی‌انگیزد.

اگر ارز دیجیتالی به‌عنوان اوراق بهادار در نظر گرفته شود، ممکن است مشکلاتی مشابه ریپل را تجربه کند. اینکه یک ارز دیجیتال اوراق بهادار است یا خیر، بر عهده سازمان تنظیم مقررات مالی یک کشور خواهد بود. مثلاً در آمریکا، کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) نهاد مجری قانون بازارهای مالی است و بر اساس سیاست‌های شرکت ریپل تشخیص داده است که XRP اوراق بهادار است. البته این ادعا باید در دادگاه اثبات شود.

بنابراین می‌توان گفت اگر ارز دیجیتالی وابسته به شرکت یا کسب‌وکاری رسمی باشد، انتظار سود در آن وجود داشته باشد و سیاست‌های آن شرکت بتواند در آینده آن ارز دیجیتال تأثیر بگذارد، ممکن است مانند XRP به دردسر بیفتد. بر همین اساس، می‌توان حدس زد در آینده تعداد زیادی از ارزهای دیجیتال، به‌دلیل نوع کسب‌و‌کار و برنامه اقتصادیشان، در معرض اقدامات قانونی مشابه قرار بگیرند.

همچنین بخوانید: با انواع توکن آشنا شوید

با این حال، این رویه در مورد بسیاری از ارزهای دیجیتال مطرح بازار صدق نمی‌کند. به‌عنوان نمونه، بیت کوین و اتریوم از جمله ارزهای دیجیتالی هستند که به‌دلیل عرضه و مدیریت غیرمتمرکز و وابستگی نداشتن به یک کسب‌وکار ثانویه (درست برعکس ریپل)، از اقدامات قانونی محدودکننده در امان خواهند بود. جالب است بدانید که کمیسیون بورس و اوراق بهادار نیز نظر خود را درباره بیت کوین و اتریوم به‌طور واضح اعلام کرده و آنها را از قوانین اوراق بهادار و ابزارهای سرمایه‌گذاری مستثنی دانسته است.