توضیح قدرت بلاک چین به افرادی که از فناوری سر در نمی‌آورند

بلاک چین فناوری تحول‌آفرینی است که مدت زیادی از عمر آن نمی‌گذرد. به همین دلیل هنوز هم افرادی هستند که درباره آن چیزی نمی‌دانند و هنگامی که برایشان توضیح داده می‌شود، پرسش‌های زیادی به مغزشان خطور می‌کند. جالب اینجاست افرادی هم که بلاک چین را درک کرده‌اند، نمی‌توانند به درستی آن را توضیح دهند! این مطلب، با کمک مقاله‌ای از Alid Castano، روشی برای توضیح بلاک چین به افرادی که از فناوری سر در نمی‌آورند ارائه می‌دهد.

توضیح دادن بیت کوین به مخاطبان عادی کاری بس دشوار است. چیزی برای گفتن وجود ندارد.

ساتوشی ناکاموتو، خالق ناشناس بیت کوین

هر چه یک فناوری جدیدتر و انقلابی‌تر باشد، توضیح دادن آن به افرادی که می‌خواهند درباره آن قضاوت کنند سخت‌تر است. مثلا برای خودتان، چقدر طول کشید تا بلاک چین را درک کنید؟ خود من که مجبور شدم تعداد زیادی مقاله بخوانم تا بتوانم به خوبی آن را درک کنم. وقتی هم که آن را فهمیدم، متوجه شدم که نمی‌توانم به درستی آن را به دوستانم توضیح بدهم. از همان ابتدای صحبتم می‌دیدم که آنها نمی‌دانند چه می‌گویم، بنابراین خودم را گول می‌زدم و می‌گفتم: «برای اینکه این بخش را بفهمید، ابتدا باید به دانش کامپیوتر مسلط باشید».

تمام تلاشم را کردم تا توضیحات بهتری را درباره بلاک چین پیدا کنم. اما هر مطلبی را درباره آن خواندم پر از اصطلاحات عجیب و غریبی بود که ماهیت اصلی این فناوری را کاملا بیان نمی‌کرد: «محیطی قابل اعتماد که در آن می‌توانید با یک سری افراد غریبه ارتباط برقرار کنید بدون اینکه به طرف‌های سوم متمرکز نیاز باشد؛ دنیایی که در آن می‌توانید پول را بدون نیاز به جی پی مورگان مبادله کنید؛ فناوری‌ای که با استفاده از آن برای تبادل کالا به آمازون و برای برقراری تعاملات اجتماعی به فیسبوک نیاز ندارید. اما چطور می‌توان فناوری‌ای تا این حد قدرتمند را در یک توضیح کوتاه و ساده جا داد؟

در نهایت به این نتیجه رسیدم که بهترین کار این است که ابتدا توضیحات کوچکی درباره همه موارد گیج‌کننده‌ای که فرد مقابل احتمالا با آن روبه‌رو خواهند شد ارائه کنیم. برای نمونه، اگر پرسید: «یعنی چه که بدون نیاز به واسطه و طرف سوم؟ پس چه کسی داده‌های افراد را ذخیره می‌کند؟ چه کسی از داده‌های من محافظت می‌کند؟ چه کسی هر تراکنش را اعتبار سنجی می‌کند؟» اگر این پرسش‌ها را از قبل در ذهن داشته باشیم، واکاوی و توضیح دادن هر یک از اجزایی که با هم به بلاک چین ویژگی انقلابی می‌دهند را آسان‌تر می‌کند. این اجزا عبارتند از:

• دفتر کل توزیع شده غیر قابل تغییر؛
• رمزنگاری کلید عمومی؛
• و پروتکل اجماع.

هنگامی که این سه مؤلفه را توضیح می‌دهید، هدفتان فقط از بین بردن سردرگمی طرف مقابل است نه اینکه حوصله‌اش را با اصطلاحات فنی و پیچیده سر ببرید. بنابراین زیاد فنی صحبت نکنید، در مراحل ابتدایی اصلا نیازی به این کار نیست. فقط دید کلی از چیزهایی را که باید بداند به او ارائه کنید:

۱. دفتر کل توزیع شده غیر قابل تغییر و باز:

در بلاک چین اطلاعات روی همه کامپیوترهایی که به شبکه وصل می‌شوند ذخیره می‌شود. در واقع به جای اینکه داده‌هایمان روی یک سرور مرکزی ذخیره شود، در یک شبکه همتا به همتا ذخیره می‌شود و این اطلاعات در دسترس هر کسی خواهد بود. دستگاه‌های کاملا فعال در شبکه که نود (node) یا گره نامیده می‌شوند، نسخه‌های کامل دفتر کل را در شبکه اجرا می‌کنند؛ ورودی‌ها به ترتیب وقوع مرتب می‌شوند، بنابراین هر نود می‌تواند از میان همه ورودی‌ها در پایگاه داده پیمایش کند و وضعیت جهانی خودش را تأیید کند. همچنین برای امنیت این داده‌ها، ورودی‌های موجود در پایگاه داده را نمی‌توان تغییر داد؛ بلکه فقط می‌توان با اضافه کردن ورودی‌های جدید یا «بلاک‌ها» به زنجیره تراکنش‌های قبلی، حالت فعلی را تغییر داد.

۲. رمزنگاری کلید عمومی:

در بلاک چین هویت هر فرد با استفاده از دو کلید خصوصی (Private Key) و عمومی (Public Key) تعیین می‌شود. هر فرد یا شرکت کننده (یک شخص حقیقی یا یک شرکت) برای خودش یک کلید عمومی و یک کلید خصوصی دارد و شبکه از فقط آن کلیدها هویت شخص را تشخیص می‌دهد با اسم یا ایمیل یا هر چیز دیگری. از آنجا که هر کسی می‌تواند کل پایگاه داده را داشته باشد، بنابراین برای امنیت دارایی‌های دیجیتال از اصول ریاضی استفاده می‌شود. همه داده‌های ارزشمند افراد با استفاده از الگوریتمی خاص، در یک تعیین کننده جهانی هویت که به آن «کلید عمومی» می‌گوییم نگاشته می‌شوند و حقوق مالکیت آنها فقط متعلق به فردی است که رمز عبور درست یا «کلید خصوصی» را که با این کلید عمومی همخوانی دارد داشته باشد.

۳. پروتکل اجماع:

برای جلوگیری از انجام تراکنش‌های نامعتبر و جعلی، این شبکه به روشی نیاز دارد که با آن بتواند روی این موضوع که کدام تراکنش باید در این پایگاه داده قابل دسترسی جهانی تأیید شود به توافق یا اجماع برسد. مثلا اگر ۶۰ درصد افراد حاضر در بلاک چین، یک تراکنش یا داده را تایید کرد، آن تراکنش پذیرفته می‌شود.

به عنوان نمونه در بیت کوین از آنجا که اعضای درگیر در تراکنش قابل اعتماد نیستند و انتخاب یک نود تصادفی یکتا هم ریسک زیادی دارد، به روش خاصی باید به گروهی از طرف‌های سوم که با هم ارتباطی ندارند و «ماینر» نامیده می‌شوند انگیزه داده شود تا تراکنش‌ها را اعتبارسنجی کنند. یک روش برای دموکراتیک کردن این فرایند این است که ماینرها با توجه به قدرت محاسباتی که دارند فعالیت کنند که به آن «اثبات کار» گفته می‌شود. در این الگوریتم ماینرها با یک مسأله دشوار ریاضی روبه‌رو هستند که برای حل آن به قدرت محاسباتی نیاز دارند و هر ماینری که قبل از دیگران آن را حل کند، به عنوان واسطه‌ای انتخاب می‌شود که باید بابت اعتبارسنجی تراکنش پاداش دریافت کند.

تا اینجای کار، توضیحات جداگانه‌ای را درباره مولفه‌های بلاک چین ارائه کرده‌اید و حالا به مهم‌ترین بخش کار رسیده‌اید؛ یعنی سرهم کردن این توضیحات و ارائه یک توضیح جامع و فنی:

این شبکه همتا به همتاست و زنجیره‌ای از بلاک‌های تراکنش را ذخیره می‌کند. هر کسی می‌تواند کل زنجیره را بپیماید تا وارد حالت فعلی پایگاه داده شود. هر شرکت‌کننده در شبکه به این حالت دسترسی خواندنی خواهد داشت، اما از حقوق مالکیت افراد کاملا محافظت می‌شود؛ چرا که همه داده‌ها کلید عمومی دارند و فقط دارنده کلید خصوصی مطابق با کلید عمومی می‌تواند مالکیت امتیازات یک تراکنش را اثبات کند. برای ممانعت از افرادی که سعی دارند پولشان را دوباره خرج کنند، همه تراکنش‌ها توسط ماینرها با استفاده از یک پروتکل اجماع مانند اثبات کار اعتبارسنجی می‌شوند. بسیار خوب، این است بلاک چین!

در این مرحله، فردی که قصد دارید بلاک چین را به او توضیح دهید درک جامع‌تری از بلاک چین به دست آورده است، اما احتمالا هنوز پرسش‌هایی برایش پیش خواهد آمد:

• چگونه یک پایگاه داده می‌تواند عملا سوابقی از تراکنش‌های هر فرد را ثبت کند؟
• اگر کسی کلید خصوصی مرا حدس بزند چه؟
• اگر ماینر منتخب تصمیم بگیرد سیستم را بازی دهد چه اتفاقی می‌افتد؟

در این مرحله برای برطرف کردن این سردرگمی‌ها می‌توانید فنی صحبت کنید و به او نشان دهید که چقدر باهوش هستید! درباره درخت مرکل، مقیاس‌پذیری برون زنجیره‌ای، تابع هش، زنجیره‌های طولانی و هارد فورک صحبت کنید. به او نشان دهید که چطور بلاک چین با تلفیق کردن دانش کامپیوتر، رمزنگاری و اقتصاد، به شکل خودکار یکپارچگی و امنیت داده‌ها را امکان‌پذیر می‌سازد. در پایان مکالمه، شما یک نفر دیگر را از هاله‌ای از ابهام بیرون آورده‌اید و به او کمک کرده‌اید تا به وضوح دنیایی را که از بلاک چین نیرو می‌گیرد مشاهده کند.