طلای دیجیتال، کمیابی و هاوینگ‌؛ مثلث انفجار ارزش بیت کوین

تعداد واحدهای بیت کوین به ۲۱ میلیون محدود می‌شود و از طرف دیگر هر چهار سال یکبار طی رویدادی به نام هاوینگ (halving)، پاداش استخراج بیت کوین یا به عبارت دقیق‌تر تعداد بیت کوین‌های تولیدشده در هر ده دقیقه نصف می‌شود. کمیابی و هاوینگ‌، چگونه بیت کوین را به طلای دیجیتال تبدیل می‌کنند؟ حساب کاربری کوین‌بیس در مدیوم، در مقاله‌ای به این سوال پاسخ داده است که در ادامه می‌خوانید.

چه چیزی به پول ارزش می‌بخشد؟ امروز، ارزش یک دلار به طور مستقیم به ارزش هیچ دارایی دیگری گره نخورده است. چندین سال پیش، پول به طور مستقیم پشتوانه طلا داشت. تا سال ۱۹۷۱، یک اونس طلا با ارزش ثابت ۳۵ دلار در ایالات متحده قابل بازخرید بود و برای دولت‌هایی که می‌خواستند عرضه پول را افزایش دهند، پایبندی به استاندارد طلا عاملی محدودکننده به حساب می‌آمد. طلا کمیاب است و دولت‌ها نمی‌توانند برای تحقق اهداف دیپلماتیک خود، به سادگی مقدار بیشتری از آن را تولید کنند. در نتیجه، در سال ۱۹۷۱ استاندارد طلا توسط ایالات متحده آمریکا از میان برداشته شد و دلار تبدیل به یک ارز فیات (بدون پشتوانه) شد. از آن پس، ارزش دلار کاهش یافت و ارزش هر اونس طلا از ۳۵ دلار، امروزه به بیش از ۱,۵۰۰ دلار رسیده است.

طلا به دلیل ذات کمیاب خود یک ابزار ذخیره ارزش تاریخی است. برآورد می‌شود که می‌توان تمام ۱۹۰,۰۰۰ تن طلایی که تاکنون استخراج شده است را در درون جعبه‌ای با عرض تقریبا ۲۰ متری جا داد. اگر فردا، شهاب‌سنگی فرضی حاوی طلا و به ابعاد آن جعبه با زمین برخورد می‌کرد، ارزش طلا به شدت سقوط می‌کرد چون عرضه آن دو برابر می‌شد. طلا براق است و می‌تواند در صنعت الکترونیک کاربرد داشته باشد. اما فلزات زیاد دیگری مثل مس هم در صنایع کاربرد بسیار زیادی دارند.با این وجود، ارزش مس بسیار کمتر از طلاست. بین کمیابی و ارزش یک کالا، یک رابطه معکوس وجود دارد، یکی هرچه یک کالا کمیاب‌تر باشد، ارزش آن‌ هم بالاتر است. طلا بسیار کمیاب است و تنها ۰.۰۰۰۰۰۰۳۱% از پوسته زمین را تشکیل می‌دهد، در حالی که ارزش هر اونس آن بیش از ۱,۵۰۰ دلار قیمت دارد.

آیا جایگزینی برای طلا وجود دارد؟

با تقاضای نهادهای مالی جهانی، اشخاص و بانک‌های مرکزی، کمبود طلا به پایه و اساسی برای ارزش بازار این فلز گرانبها تبدیل شده است که از ۷ تریلیون دلار عبور کرده است. حالا، برای لحظه‌ای تصور کنید که فلز پایه‌ای به کمیابی طلا و با یک ویژگی خاص وجود داشت:

قابل حمل بودن از طریق یک کانال‌ ارتباطی

«قابل حمل بودن از طریق یک کانال ارتباطی» این‌ دقیقا کلماتی است که ساتوشی ناکاموتو، خالق ناشناخته بیت کوین در سال ۲۰۱۰ در یک انجمن آنلاین بیان کرده است. آیا چیزی با این ویژگی‌، می‌تواند از منظر دخیره ارزش رقیب طلا شود؟ اگر ۱۰ سال پیش از کاربران کنجکاو آن انجمن که «بیت کوین تاک» (Bitcointalk) نام داشت این سوال را می‌پرسیدید، پاسخ احتمالا نه دریافت می‌کردید. ۱۰ سال بعد، پاسخ‌ به این سوال به گونه‌ای خود را اثبات می‌کند که تنها پروپاقرص‌ترین طرفداران بیت کوین ممکن بود چنین چیزی را در ذهن خود متصور شوند.

در سال ۲۰۱۳، با یک بیت کوین تنها می‌شد ۰.۱ اونس طلا خرید. اما در زمان نگارش این مقاله، هر بیت کوین با ارزش ۸,۵۰۰ دلار معادل بیش از ۵.۵ اونس طلا معامله می‌شود. حتی در مقایسه با طلا نیز ارزش بیت کوین طی دهه گذشته به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. بیت کوین نیز مانند طلا کمیاب است. تولید بیت کوین جدید نیازمند حجم قابل توجهی کار و فعالیت (اثبات کار) در جریان فرآیند استخراج (ماینینگ) است. بنابراین برای درک کامل و درست کمبود بیت کوین و این‌که بیت کوین جدید چگونه تولید می‌شود، باید سیاست پولی بیت کوین را درک کنید.

از زمان خلق بیت کوین تاکنون، مقرر شده است که بیشینه عرضه این ارز دیجیتال ۲۱ میلیون واحد باشد. تا به امروز، بیش از ۱۸ میلیون واحد آن استخراج و موجود شده است و بیت کوین‌های جدید با نرخ ۳.۶ درصد در سال عرضه می‌شوند. در زمان نگارش این مقاله، تقریبا در هر ۱۰ دقیقه، وقتی ماینرها بلاک جدید را پردازش می‌کنند، ۱۲.۵ واحد بیت کوین جدید استخراج می‌شود. در ماه می سال ۲۰۲۰ (نیمه اردیبهشت تا نیمه خرداد ۹۹) در رویدادی به نام «هاوینگ» عرضه بیت کوین جدید به ۶.۲۵ واحد در هر ۱۰ دقیقه خواهد رسید.هاوینگ هر ۴ سال یک بار اتفاق می‌افتد و ماه می امسال سومین هاوینگ تاریخ بیت کوین را شاهد خواهیم بود.

تامین امنیت بیت کوین از طریق استخراج امکان‌پذیر می‌شود که در جریان آن تراکنش‌ها اعتبارسنجی و زمان‌سنجی می‌شوند. هر چه میزان نرخ هش استخراج بیشتر باشد، برای رسیدن به اجماع در شبکه بیت کوین به توان محاسباتی بیشتری نیاز است. ممکن است برخی بر این عقیده باشند که تعداد کمتر ماینرها امنیت شبکه را تضمین می‌کند، چرا که پاداش استخراج پس از هر هاوینگ نصف خواهد شد. با این حال، اقتصاد بیت کوین تمایل به ارتجاعی و خود تعادلی بودن دارد. با وجود دو هاوینگی که تاکنون روی داد و پاداش ماینرها را تا حد قابل توجهی محدود کرد، نرخ هش یا همان توان استخراج به تازگی به بالاترین مقدار تاریخ خود رسیده است. به عبارت دیگر، هر چه عرضه بیت کوین به مرز ۲۱ میلیونی خود نزدیک‌تر می‌شود، امنیت شبکه نیز به صورت موازی افزایش می‌یابد.

فرآیند ماینینگ به ما نشان می‌دهد که بیت کوین تمایزاتی نسبت به طلا دارد. هیچ‌کس نمی‌داند که دقیقا چه مقدار طلا روی زمین وجود دارد و هیچ راهی برای بررسی صحت و سقم مستقل عرضه کل طلا وجود ندارد. با وجود بیت کوین، هر کسی با در اختیار داشتن یک کامپیوتر نیز قادر خواهد بود کل بیت کوین‌های عرضه شده موجود را چک کند.

علاوه بر این، اگر شما یک حلقه طلا بخرید، برای اثبات خلوص آن گزینه و راه آسانی در مقابل ندارید. به نقل از رویترز:

شمش‌های طلای تقلبی، شمش‌هایی از فلزات ارزان‌تر که با طلا روکش شده‌اند، در صنعت طلا نسبتا متداول هستند.

با این وجود، دستگاه‌هایی وجود دارند که قادر هستند مقادیر کم طلا را شناسایی و مورد تایید قرار دهند، اما بسیار گران هستند و به سختی عمل می‌کنند.

توانایی صحت‌سنجی مستقل بیت کوین، با اجرای یک «فول نود» (Full node) امکان‌پذیر می‌شود. آیا دستگاه خلوص‌سنج طلا می‌تواند به طور همزمان تاریخچه تمام تراکنش‌های که تاکنون در تاریخ طلا انجام شده است را ارائه و تایید کند؟ فول‌نود بیت کوین می‌تواند. در حال حاضر بیش از ۵۵ هزار نود در ۹۶ کشور جهان وجود دارند که به اعتبارسنجی شبکه بیت کوین می‌پردازند.

علاوه بر این، هر فول نود می‌تواند تایید کند که در سال ۲۰۲۰، عرضه بیت کوین‌های جدید به نرخ سالانه ۱.۷ درصد در سال برسد. مدلی به نام انباشت به جریان (Stock to Flow)، میزان عرضه واحدهای جدید را نسبت به عرضه کل اندازه‌گیری می‌کند. در مورد طلا، اگر میزان کل طلای روی زمین را حدود ۱۹۰,۰۰۰ تن در نظر بگیریم، ۸۵ سال طول می‌کشد تا دوباره همین مقدار طلا استخراج شود. زمانی که نرخ عرضه سالانه بیت کوین پس از هاوینگ پیش رو به ۱.۷ درصد برسد، انباشت به جریان آن نیز تقریبا ۵۸ خواهد بود. انباشت به جریان طلا نسبت به سایر کالاهای فلزی بیشترین مقدار را دارد و بیت کوین به زودی این جایگاه را از طلا می‌رباید.

در حالی که انباشت به جریان، معیار جالبی برای اندازه‌گیری کمیابی است، تنها نیمی از معادله تعیین‌کننده ارزش را به خود اختصاص می‌دهد. تقاضا نیز به اندازه عرضه مهم است و اگر بیت کوین نتواند ویژگی‌هایی فراتر از کمیابی ارائه کند، پیش‌بینی‌های ارزش بیت کوین بر اساس مدل انباشت به جریان با شکست مواجه خواهد شد. بدیهی است که موانعی مانند نوسانات بیت کوین ممکن است منجر به شکست خوردن هر نوعی از پیش‌بینی‌ها شوند.

در مقایسه با طلا، بیت کوین به طور قابل توجهی پرنوسان است. با این حال، نوسانات بیت کوین در طی این سال‌ها رو به کاهش است. بر اساس داده‌های کوین‌متریکس (CoinMetrics)، متوسط نوسان ۱۸۰ روزه بیت کوین در مقایسه با ۵ سال اول عمر آن کاهش یافته است؛ از ۶.۴% در فاصله سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵، به ۳.۷ درصد در سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰.

عرضه قابل پیش‌بینی طلا، کمیابی و بازار جهانی به آن این امکان را داده است که به یک ابزار ذخیر ارزش پایدار در برابر ارز فیات تبدیل شود. در عین حال، توسعه بیت کوین در حال تسریع است و تاکنون تعداد زیادی از مزایای خود را نسبت به این فلز گرانبها به اثبات رسانده است، از جمله:

قابلیت حسابرسی

نودهای بیت کوین توانایی صحت‌سنجیِ مستقل هر بیت کوین دریافت‌شده و همچنین تمام تاریخچه دفتر کل را دارند.

کارمزد کم برای ارسال در سطح بین‌المللی

با کارمزد تراکنش متوسط ۰.۲۴ دلار، بیت کوین را می‌توان به هر کاربری در هر کشور جهان که به اینترنت اتصال دارد، ارسال کرد. در ماه سپتامبر سال گذشته میلادی (شهریور ۱۳۹۸)، یک تراکنش بیت کوین به ارزش بیش از ۱ میلیارد دلار تنها با کارمزدی حدود ۷۰۰ دلار انجام شد. هزینه ارسال مقدار معادل طلا بسیار گزاف است و نیاز به بیمه و حمل و نقل محافظت‌شده دارد.

حریم خصوصی

انتقال طلا بدون حضور شخص ثالث، نیازمند حضور فیزیکی دو طرف معامله است. در حالی که تراکنش‌های بیت کوین همتا به همتاست و به صورت دیجیتالی و ناشناس انجام می‌شوند.

قابلیت حمل

از آن‌جایی‌که کلید خصوصی بیت کوین را می‌توان با یک عبارت ۱۲ کلمه‌ای به خاطر سپرد و به صورت دیجیتالی ارسال کرد، بیت کوین بر خلاف طلا به راحتی قابل جابه‌جایی در مقادیر زیاد است.

بخش‌پذیری

بر خلاف طلا، که نیاز به ذوب شدن دارد، بیت کوین به راحتی قابل تقسیم است. شما می‌توانید صاحب کسری از بیت کوین و یا هزاران بیت کوین باشید و آن را ارسال کنید.

کمیابی

به زودی بیت کوین به اندازه طلا کمیاب و در عین حال قابل برنامه‌ریزی‌تر و قابل پیش‌بینی‌تر می‌شود.

پس چه چیزی به دارایی‌هایی مانند بیت کوین و طلا که بدون پشتوانه هستند ارزش می‌بخشد؟ برای ارزش‌گذاری باید یک دارایی را با دارایی دیگر مقایسه کرد. همین مساله در رابطه با ارزهای فیات نیز صادق است. ارزش دلار و یورو به طور مداوم در دنیای تبادلات با نرخ متغیر در حال تغییر است. در واقع زمانی می‌توانیم بگوییم یک دلار چقدر ارزش دارد که آن را با دارایی دیگر مثل یورو مقایسه کنیم، د غیر اینصورت یک دلار همیشه یک دلار است و یک بیت کوین هم همیشه یک بیت کوین است. در بازارهای جهانی، به طور مداوم عرضه نسبت به تقاضا برای یک دارایی افزایش یا کاهش می‌یابد. سیستم پولی مدرن پویا و دینامیک است، به خصوص از آن‌جایی که بانک‌های مرکزی جهان، عرضه پول را افزایش یا (به ندرت) کاهش می‌دهند.

با افزایش عرضه پول توسط بانک‌های مرکزی، اقتصاد گاهی می‌تواند رونق بگیرد. از سوی دیگر، تاریخ مملو از تورم‌های سرسام‌آور است؛ مانند آلمان در سال‌های ۱۹۲۱ تا ۱۹۲۳، زیمبابوه بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹ و ونزوئلای امروز. در گزارش نوامبر ۲۰۱۹ فدرال رزرو در مورد افزایش بدهی دولت ایالات متحده و در نهایت تورم سرسام‌آور نوشته شده است:

ما در دنیایی از کمیابی زندگی می‌کنیم، که بدان معناست که نیازهای ما از منابع مورد نیاز برای تحقق آن‌ها فراتر رفته است.

عرضه پول جدید آن راه‌کاری نیست که به صورت جادویی منابع بیشتری تولید کند. چاپ پول هزینه‌ای پنهان برای همه شهروندان دارد، چراکه عرضه جدید، ارزش پول‌های در گردش فعلی را کاهش می‌دهد.

این پدیده اقتصادی یعنی چاپ پول بیشتر، باعث تقاضای همیشگی برای طلا شده است؛به خصوص در زمان‌هایی که بلاتکلیفی اقتصادی بالاست. در مواقع مشکل، وسوسه چاپ پول همیشه بالاست. طلا، با توجه به کمیابی آن، یک ابزار ذخیره ارزش در مقابل کاهش ارزش ارزهای فیات است. به تازگی، ترس اقتصادی جهانی که از طریق «شاخص عدم قطعیت سیاست اقتصادی جهانی» اندازه‌گیری شده است، هم‌زمان با ارزش طلا در برابر ارزهای فیات، به بالاترین میزان خود رسیده است.

در دهه گذشته، ارزش طلا در برابر بیت کوین به دلیل افزایش عدم قطعیت اقتصادی جهانی، به طرز چشمگیری افزایش یافته است. طلا و بیت کوین پناهگاه‌های امن در برابر کاهش ارزش ارزهای فیات هستند. با وجود مسلح بودن به هزاران مزیت تکنولوژیکی، در عصر دیجیتال، بیت کوین رقیب جدی طلا در زمینه ذخیره ارزش خواهد شد.